Os celtas celebraban co Samaín o
paso do ano, a fin do tempo das colleitas e, con el do ano vello, e o comezo do
inverno e, con el, do ano novo. Igualmente, o Samaín era o momento no que as ánimas dos
mortos retornaban ás súas casas para visitar os familiares aínda vivos. Nesta
visita aproveitaban para buscar alimento e quentarse co lume da lareira,
polo que era costume deixar o lume aceso nesta noite e nunca varrer a lareira
para non afastar as ánimas; por veces tamén se deixaba unha cadeira baleira, co
seu servizo de comida e bebida, para que as ánimas se achegasen á mesa
familiar.
Coincidía así, nesta noite do 31
de outubro ó 1 de novembro e tamén ó 2 de novembro, a festa do paso dun ano a
outro, co momento da apertura ás ánimas do outro mundo.
Pero outras fontes dan unha
explicación contraria. A chegada das ánimas nesta noite representaba un
potencial perigo do que se defendían colocando sobre os muros ou nos vaos
das paredes as caveiras dos seus inimigos, para que as ánimas que puidesen vir
non se achegase ós castros nin ás casas. Dentro desas caveiras colocaban unha
candea de sebo acesa.
Disque, nestas mesmas datas,
prendíanse lumes sagrados e que con esta cacharela inicial alimentábanse as lareiras de
todas as casas. Estas fogueiras tamén podían cumprir o obxectivo de guiar os
mortos na escuridade da noite e facilitarlles así que atopasen os seus fogares
e os seus parentes.
Afírmase que polo samaín era
costume baleirar nabos de
gran tamaño para pórlles dentro candeas, e esta tradición, conservada en Irlanda,
puido ter sido exportada aos Estados Unidos de América polos
irlandeses coas migracións a este país no século XIX e
comezos do XX. De ser así, a tradición tería continuidade
nas festas de Halloween, do que sería o seu precedente, nunha adaptación do
samaín na cultura estadounidense, semellante a un entroido,
na que os nabos foron substituídos por grandes cabazas.
Co paso do tempo, a influencia cultural estadounidense no resto do mundo
conseguiu que o Halloween regresase a Europa para converterse nunha festividade
cada vez máis popular.